Wielka Brytania ma swój własny system prawny, który opiera się w dużej części na prawie zwyczajowym (common law). Dzięki temu osoby poszkodowane mogą domagać się odszkodowania za poniesione szkody. Może dotyczyć to wypadków drogowych, urazów w pracy czy błędów popełnionych przez lekarzy.
Prawo brytyjskie przewiduje sposoby dochodzenia rekompensaty za uszczerbek na zdrowiu lub majątku, gdy winę ponosi ktoś inny.
Zrozumienie, czym są roszczenia odszkodowawcze, ich główne rodzaje oraz jak przeprowadzić taki proces, jest ważne dla każdego, kto doznał szkody z powodu cudzej winy lub niedbalstwa. Jeśli ucierpiałeś na zdrowiu i chciałbyś dowiedzieć się więcej o tej procedurze, zwróć uwagę na temat odszkodowania w UK.
Roszczenia odszkodowawcze w Wielkiej Brytanii
W Wielkiej Brytanii roszczenie odszkodowawcze to oficjalne zgłoszenie żądania wypłaty pieniędzy za szkody, które powstały przez czyjeś działanie lub zaniedbanie.
Prawo pozwala domagać się rekompensaty zarówno za obrażenia fizyczne, jak i psychiczne, utratę zarobków oraz inne wydatki poniesione w wyniku zdarzenia.
Wyjaśnienie pojęcia roszczenia odszkodowawczego
Najprościej mówiąc, odszkodowanie za wypadek to wypłata pieniędzy osobie, która doznała szkody z powodu czyjejś nieuwagi lub winy. Celem takiego odszkodowania jest w miarę możliwości przywrócenie poszkodowanemu sytuacji sprzed zdarzenia. Obejmuje to zarówno straty pieniężne, jak i takie, które nie są łatwe do wyceny, jak ból czy stres.
Podstawy prawne odpowiedzialności w UK
W brytyjskim prawie przyjmuje się, że odpowiedzialność za wypadek opiera się na zasadzie zaniedbania (negligence). By móc domagać się odszkodowania, trzeba spełnić trzy warunki:
- Obowiązek opieki (duty of care): Osoba powodująca szkodę musiała mieć prawny obowiązek dbania o bezpieczeństwo poszkodowanego (na przykład pracodawca wobec pracownika, kierowca wobec innych uczestników ruchu).
- Naruszenie obowiązku (breach of duty): Osoba ta nie spełniła tego obowiązku, zachowując się w sposób, którego rozsądna osoba by unikała.
- Związek przyczynowy i szkoda (causation i damage): Takie działanie bezpośrednio spowodowało szkodę majątkową lub na zdrowiu.
Większość spraw opiera się na wcześniejszych decyzjach sądów (tzw. precedensach) oraz oficjalnych wytycznych, takich jak Judicial College Guidelines, które pomagają ustalić wysokość przyznawanych kwot.
Najpopularniejsze rodzaje roszczeń odszkodowawczych w UK
Prawo brytyjskie pozwala na wystąpienie o odszkodowanie w wielu różnych sytuacjach, gdy ktoś ucierpiał z powodu niedbalstwa innej osoby. Oto główne typy takich spraw.
Roszczenia powypadkowe
Jest to najczęściej spotykana forma roszczenia, gdy ktoś poniósł obrażenia fizyczne lub psychiczne w wypadku spowodowanym przez inną osobę. Może to być wypadek na ulicy, w sklepie czy przez wadliwy sprzęt.
Odpowiedzialność za miejsca publiczne ustala m.in. prawo Occupiers’ Liability Act 1957. Właściciel lub zarządca musi zapewnić bezpieczne warunki wszystkim osobom odwiedzającym budynek lub teren.
Roszczenia za urazy w pracy
W UK pracodawcy są zobowiązani przepisami, na przykład Health and Safety at Work Act 1974, do dbania o bezpieczeństwo w pracy. Obowiązek ten obejmuje szkolenia, sprzęt ochronny i ocenę ryzyka. Jeśli pracownik dozna urazu przez zaniedbania pracodawcy (brak szkolenia, uszkodzony sprzęt, niebezpieczne warunki), ma prawo wystąpić o odszkodowanie.
Co ważne, prawie wszystkie firmy powinny mieć obowiązkowe ubezpieczenie od odpowiedzialności wobec pracowników, co ułatwia wypłatę rekompensat.
Praca może powodować zarówno urazy nagłe (upadki, złamania), jak i przewlekłe (np. bóle kręgosłupa od dźwigania lub złej postawy). W 2013 roku w UK stracono aż 31 milionów dni pracy z powodu bólu pleców, karku lub barków, najczęściej związanego z podnoszeniem ciężkich rzeczy, złą postawą lub niewłaściwym siedzeniem.
Roszczenia komunikacyjne
To bardzo często występujący rodzaj spraw. Dotyczą wypadków na drogach – samochodowych, motocyklowych, z udziałem pieszych, rowerzystów i pasażerów transportu publicznego. Wszyscy kierowcy muszą mieć ubezpieczenie OC, które pokrywa szkody wyrządzone innym. Gdy sprawca jest nieubezpieczony albo uciekł, wypłatą rekompensat zajmuje się specjalny fundusz Motor Insurers’ Bureau (MIB).
Obrażenia w takich wypadkach bywają różne, od drobnych po bardzo poważne. Nawet lżejsze urazy, jak popularny uraz typu whiplash (uraz szyi), daje prawo do odszkodowania. Od 2021 roku istnieje specjalny portal do zgłaszania takich przypadków i określone z góry kwoty za tego typu urazy.
Roszczenia za błędy medyczne
Chodzi o sytuacje, gdy szkoda powstała przez pomyłkę lub niedbalstwo lekarzy, pielęgniarek, dentystów lub szpitala. Tego typu sprawy często są trudne i wymagają przeglądu dokumentacji medycznej oraz opinii niezależnych specjalistów. Mogą dotyczyć złej diagnozy, błędu podczas leczenia, operacji lub porodu.
Roszczenia za szkody majątkowe i osobiste
Można też domagać się odszkodowania za uszkodzenie rzeczy (np. samochodu) lub straty finansowe, które powstały w wyniku zdarzenia. W przypadku szkód osobistych chodzi m.in. o utracone dochody, wydatki na leczenie, opiekę, przystosowanie domu lub auta po wypadku czy koszty dojazdu na leczenie.
Roszczenia związane ze stresem i zdrowiem psychicznym
Psychiczne urazy po traumatycznych wydarzeniach, jak wypadek, mobbing czy błąd medyczny, także mogą być powodem do roszczenia. Długotrwały stres związany z pracą może prowadzić do depresji, lęków albo wypalenia.
Pracodawca, który nie zadbał o dobre warunki pracy, może odpowiadać za szkody na tle psychicznym. W takich sprawach potrzebna jest odpowiednia dokumentacja lekarska i opinie specjalistów.
Statystyki, terminy i typowe kwoty odszkodowań w Wielkiej Brytanii
Patrząc na liczby dotyczące odszkodowań w UK, można dostrzec pewne stałe trendy, choć niektóre dane się zmieniają.
Najczęstsze rodzaje roszczeń – liczby
W 2023 roku według danych Compensation Recovery Unit (CRU) zgłoszono 476 702 nowe roszczenia osobowe. Była to najniższa liczba w historii, co może wynikać z wprowadzonych zmian prawa. Z tego aż 74% (ok. 352 tys.) dotyczyło wypadków drogowych. Na drugim miejscu są urazy w pracy (ok. 44 tys. rocznie), a na trzecim szkody w miejscach publicznych (ok. 57 tys.). Widać więc, że najwięcej spraw wynika z kolizji i wypadków komunikacyjnych.
Przykładowe kwoty odszkodowań
To, ile wynosi odszkodowanie, zależy od wielu czynników, głównie rodzaju i stopnia urazu, ale także indywidualnych strat. Pomocą dla sądów i prawników są oficjalne wytyczne, podające przykładowe kwoty.
Na przykład:
- Za krótkotrwały uraz szyi, utrzymujący się do 3 miesięcy, od 2021 r. przysługuje £240, za uraz trwający 18 – 24 miesiące – £4,215 („Whiplash Reform”).
- Drobne urazy szyi do ok. £6,000, umiarkowane od £6,000 do £29,000, a bardzo ciężkie od £35,000 do £112,000.
- Utrata wzroku w jednym oku to od £50 do £130 tys.
- Amputacja kończyny daje prawo do ponad £100 tys. za same cierpienia (nie licząc dodatkowych kosztów).
- Za porażenie czterokończynowe (tetraplegię) suma sięga £284,610 – £354,260.
W szczególnie poważnych przypadkach sumy mogą sięgać kilku, a nawet kilkunastu milionów funtów, zwłaszcza gdy ktoś wymaga opieki przez całe życie. Z kolei ustawowa kwota za śmierć bliskiej osoby (bereavement award) wynosi obecnie ok. £15,120.
Poza zadośćuczynieniem za ból i cierpienie (general damages), można otrzymać także zwrot za straty pieniężne (special damages), takie jak utrata zarobków, koszty leczenia, opieki czy dostosowania miejsca zamieszkania. Średni koszt pojedynczego roszczenia komunikacyjnego to ok. £10,600, ale w praktyce wartość zależy od konkretnej sprawy.
Ile trwa uzyskanie odszkodowania?
Czas trwania procesu waha się od kilku miesięcy (przy prostych sprawach) do kilku lat, jeśli przypadek jest trudniejszy i wymaga długich badań lub sprawa trafia do sądu. Decyduje o tym także to, jak szybko strona odpowiedzialna współpracuje i jak łatwo można zebrać wszystkie potrzebne dokumenty oraz opinie lekarskie.
Jak zgłosić roszczenie odszkodowawcze w UK?
Proces ten przebiega według kilku podobnych kroków, niezależnie od rodzaju sprawy.
Jak krok po kroku zgłosić roszczenie?
Najważniejsze po wypadku jest zadbanie o leczenie i skorzystanie z pomocy medycznej. Następnie, jeśli to możliwe, trzeba zebrać dowody z miejsca zdarzenia (np. zdjęcia, dane świadków). Ważne jest zgromadzenie wszelkiej dokumentacji – policyjnej, z leczenia, rachunków czy dowodów utraty zarobków.
Później należy skonsultować się z prawnikiem zajmującym się roszczeniami odszkodowawczymi. Pomoże on ocenić szanse wygranej i przeprowadzi przez całą procedurę. Często można skorzystać z opcji „No Win, No Fee”, czyli nie płacisz za pomoc, jeśli sprawa nie zostanie zakończona na twoją korzyść.
Dowody i znaczenie opinii niezależnych ekspertów
Podstawą każdej sprawy są dobre dowody. Do ważnych dokumentów należą opinie lekarzy niezależnych, którzy ocenią urazy i ich wpływ na życie poszkodowanego. Taki raport jest bardzo ważny przy wycenianiu roszczenia. Przy trudniejszych sprawach stosuje się opinie innych ekspertów, np. psychologów czy rzeczoznawców majątkowych.
Podczas wizyty u lekarza trzeba być szczerym i powiedzieć o wszystkich dolegliwościach, by nie pominięto ich w dokumentacji.
Kalkulator odszkodowań – czy warto z niego korzystać?
W internecie są dostępne kalkulatory odszkodowań, które mogą podać przybliżone kwoty na podstawie znanych wytycznych. Jednak nie uwzględniają one indywidualnych okoliczności i złożoności konkretnej sprawy.
Ostateczna suma zależy od wielu czynników – dokładnych obrażeń, prognoz zdrowotnych, strat finansowych itd. Dlatego lepiej zasięgnąć porady doświadczonego prawnika niż polegać na automatycznych narzędziach.
Typowe błędy popełniane podczas ubiegania się o odszkodowanie
Chociaż wydaje się, że zgłoszenie roszczenia jest proste, wiele osób popełnia błędy, które utrudniają otrzymanie pełnej rekompensaty.
Niezebranie wszystkich dowodów
Brak zdjęć z miejsca zdarzenia, danych świadków czy niekompletnej dokumentacji lekarskiej może osłabić sprawę. Ubezpieczyciel sprawcy wykorzysta każdą lukę w dowodach, by zakwestionować zasadność roszczenia.
Zbyt długie zwlekanie z leczeniem lub zgłoszeniem sprawy
Opóźnienie w podjęciu leczenia sprawia, że trudniej udowodnić związek między urazem a wypadkiem. Podobnie jest w przypadku czekania z samym zgłoszeniem roszczenia – zwlekanie grozi przekroczeniem okresu, po którym można dochodzić swoich praw.
Zaniżanie wartości roszczenia
Ludzie często polegają na niedokładnych kalkulatorach lub poradach znajomych. To może skończyć się zgodą na zbyt niską ugodę, która nie pokrywa wszystkich potrzeb – zwłaszcza tych dotyczących przyszłych wydatków na leczenie czy dochody.
Nieprawdziwe informacje i ich konsekwencje
Przesadzanie z objawami lub zatajanie wcześniejszych problemów zdrowotnych może skończyć się oddaleniem roszczenia, a nawet skutkami prawnymi. W Wielkiej Brytanii bardzo poważnie traktuje się nieuczciwość podczas takich spraw.
Wpływ mediów społecznościowych
Informacje i zdjęcia umieszczone w internecie mogą być wykorzystane przez ubezpieczyciela przeciwko osobie zgłaszającej roszczenie. Pokazywanie aktywności fizycznej czy podróży w trakcie procesu, gdy twierdzisz, że jesteś poważnie poszkodowany, może osłabić twoją wiarygodność. Lepiej nie dzielić się informacjami o wypadku czy negocjacjach na portalach społecznościowych.
Przekroczenie terminu przedawnienia
W większości przypadków na złożenie roszczenia w UK masz 3 lata od chwili wypadku lub momentu, gdy dowiedziałeś się o szkodzie. Po tym czasie, poza wyjątkami (takimi jak wiek poszkodowanego czy brak zdolności do działań prawnych), można już stracić prawo do odszkodowania. Dlatego trzeba tego terminu pilnować.
Najważniejsze elementy skutecznego zgłaszania roszczeń odszkodowawczych w UK
Aby skutecznie przejść przez taki proces, trzeba pamiętać o kilku podstawowych zasadach i skorzystać ze sprawdzonego wsparcia.
Pomoc prawnika i umowa „No Win, No Fee”
Dobry prawnik znający się na brytyjskim prawie odszkodowawczym pomoże uniknąć błędów proceduralnych i poprowadzi negocjacje z ubezpieczycielem. Dzięki temu zwiększasz szansę na korzystny wynik oraz nie musisz martwić się o koszty prawnika, jeśli nie wygrasz sprawy, bo działa on według zasady „No Win, No Fee”.
Sprawdzanie i negocjowanie propozycji ugody
Większość spraw kończy się ugodą z ubezpieczycielem. Przed jej przyjęciem trzeba skonsultować propozycję z prawnikiem, który oceni, czy kwota jest odpowiednia do twojego przypadku. Raz zawarta ugoda zamyka drogę do dalszych roszczeń, dlatego lepiej sprawdzić wszystkie okoliczności profesjonalnie.
Jak chronić swoje prawa i uniknąć pułapek?
Żeby chronić swój interes, warto pamiętać o kilku sprawach:
- Działaj szybko: Zadbaj o leczenie i skontaktuj się z prawnikiem jak najszybciej. Pilnuj terminu 3 lat na zgłoszenie sprawy.
- Zbieraj wszystkie dowody: Zrób zdjęcia, notuj wszystko, zbieraj rachunki i dane świadków.
- Mów prawdę i nie ukrywaj objawów lub strat: W dokumentach i rozmowach z prawnikami i lekarzami bądź szczery.
- Nie przyznawaj się do winy, zanim nie porozmawiasz z prawnikiem: Nawet przeprosiny mogą później zostać uznane za przyznanie się do odpowiedzialności.
- Zachowaj ostrożność z mediami społecznościowymi: Lepiej nie dzielić się szczegółami sprawy w internecie.
- Korzystaj z profesjonalnej pomocy: Dobry prawnik jest nieoceniony w takiej sprawie.
Najczęściej zadawane pytania o roszczenia odszkodowawcze w UK
Wiele osób zgłaszających roszczenie zadaje podobne pytania. Poniżej odpowiedzi na najczęstsze z nich.
Czy pracodawca wypłaca odszkodowanie za urazy w pracy?
Zwykle nie. Koszty wypłaca ubezpieczyciel, z którym pracodawca musi mieć polisę od odpowiedzialności wobec pracowników. Odszkodowanie jest wypłacane wtedy, gdy dowiedziono, że to zaniedbanie pracodawcy spowodowało uraz.
Czy można ubiegać się o odszkodowanie, jeśli miałem wcześniejszy uraz?
Tak, wcześniejszy uraz tej samej części ciała nie przekreśla możliwości otrzymania odszkodowania. Ważne jest udowodnienie, że nowy wypadek pogorszył stan zdrowia lub spowodował dodatkowe obrażenia. Trzeba przedstawić dokumentację dotyczącą wcześniejszych i najnowszych obrażeń, aby lekarz mógł ocenić wpływ ostatniego wypadku.
Jakie są skutki prowadzenia sprawy bez prawnika?
Choć można samodzielnie ubiegać się o odszkodowanie, niesie to wiele ryzyk:
- Możesz dostać za małą kwotę odszkodowania, bo nie rozpoznasz pełni swoich strat.
- Łatwiej popełnić błąd proceduralny, co może znacząco wydłużyć lub zakończyć sprawę.
- Trudniej prowadzić rozmowy z reprezentantami ubezpieczyciela.
- Możesz mieć utrudniony dostęp do niezależnych ekspertów medycznych.
- W rezultacie możesz przegrać sprawę lub uzyskać niewielką rekompensatę.
Prawnik znacząco podnosi szansę na zadowalający efekt sprawy.
Czy można dostać odszkodowanie za stres i choroby psychiczne?
Tak, można domagać się odszkodowania również za szkody psychiczne, pod warunkiem, że są one skutkiem urazu lub długotrwałego stresu związanego z pracą lub wypadkiem. Trzeba jednak wykazać związek między zdarzeniem i problemami psychicznymi oraz przedstawić dokumenty od specjalistów, np. psychologa.
Uzyskanie odszkodowania w UK wymaga znajomości przepisów i cierpliwości. Chociaż system odszkodowań jest przystępny, wiele spraw może się wydawać trudnych. Każda sprawa jest inna i wymaga dokładnej analizy.
Sprawy o odszkodowanie wiążą się też z dużym stresem i czasami koniecznością kompleksowej rehabilitacji. Dobry prawnik nie tylko działa w twoim imieniu w sądzie, ale też może pokierować cię do specjalistów, którzy pomogą w leczeniu.
System cały czas się zmienia, jak pokazuje ostatnia reforma whiplash, co świadczy o dążeniu do lepszego działania tego procesu. Znajomość swoich praw i możliwych kroków to pierwszy etap na drodze do odzyskania należnej rekompensaty i powrotu do normalności po trudnym zdarzeniu.
